İstanbul’un Karadeniz kıyısında bulunan batıda Binkılıç’tan doğuda Ağva bölgelerine kadar bilhassa fırtınalı havalarda tesirli olan ve çeken akıntı olarak da bilinen “rip akıntısı”, sıkça yaşanan boğulma hadiselerinin en değerli nedeni olarak gösteriliyor.
Yaz mevsiminde sıcaktan bunalan İstanbullular serinlemek için kentteki plajlara akın ediyor. Kilyos ve Şile de günübirlik tatil için en çok tercih edilen adreslerden… Lakin buralarda denize girenler, Karadeniz kıyılarında olumsuz hava şartlarında görülen rip akıntısı tehlikesiyle karşı karşıya kalabiliyor.
Sahillerde yer alan ikaz levhalarında “Karadeniz’in cilvesi” olarak nitelendirilen rip akıntısı, İstanbul’un Karadeniz kıyısında bulunan batıda Binkılıç’tan doğuda Ağva bölgelerine kadar tesirli oluyor.
İstanbul’un kıyılarında vazifeli cankurtaranların bu yıl 1 Haziran-8 Ağustos tarihleri ortasında 3 bin 14 kişiyi boğulmaktan kurtardığı, boğulma olaylarının değerli bir kısmının rip akıntısından kaynaklandığı belirtiliyor.
Deniz taban yapısının topuk-dalyan-topuk (kum tepeciği-yarık-kum tepeciği) halinde olduğu bölgelerde görülen ve sığ sudan derin suya hakikat kuvvetlice hareket eden rip akıntısı, rüzgarlı havalarda topuklarda kırılan dalgaların dalyan bölgelerinden geriye yanlışsız hareketi sonucu oluşuyor. Böylelikle akıntıya kapılanları kıyıdan uzaklaştırıp açığa yanlışsız taşıyor.
Boğulma olayları, açığa yanlışsız çekildiğini fark eden insanların, kaygı ve panikle çırpınarak kıyıya dönmeye çabalamaları ve yorgun düşerek kendilerini su üzerinde tutamamaları sonucunda gerçekleşiyor.
Profesyonel yüzücülerin bile karşı koyamayacağı güçteki rip akıntısına karşı vatandaşların dikkatli olmaları konusunda ikazlar yapılırken, akıntıya kapılma durumunda kıyıya yanlışsız değil kıyıya paralel formda yüzülmesi gerekiyor.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Beji, açıklamada, çeken akıntının daha çok okyanus kıyılarında görüldüğünü lakin nadir de olsa deniz kıyılarında da görülebildiğini söyledi.
Dip yapısı, kum taneciklerinin büyüklüğü ve dalga yükseklikleri nedeniyle Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında çeken akıntıya sıkça rastlandığını belirten Beji, “Oldukça tehlikeli bir akıntıdır. Bütün boğulma hadiselerinin ortalama yüzde 70’ine sebep olan bir olaydır.” dedi.
İstanbul’da Karadeniz kıyısına bakan plajların da bu tehlikeye maruz kaldığına dikkati çeken Beji, Karaburun’dan başlayarak Şile’ye kadar Karadeniz kıyısındaki plajlarda bu riskin bulunduğunu, bilhassa Karaburun’un çeken akıntı açısından çok riskli olduğunu söyledi.
Çeken akıntının kıyıya dik olarak denizde açığa hakikat meydana gelen kuvvetli akıntılar olduğunu lisana getiren Beji, şöyle konuştu:
“Topuk-dalyan-topuk dediğimiz, yani tabandaki yükselti, ortada bir nispeten derin çukur bölge üzerine dalgaların, açık denizden kıyıya yanlışsız geldiğinde kırılıp dalga özelliğini kaybederek akarsu üzere yarıktan geriye dönmesiyle oluşur. Akıntıların suratı saniyede 0,3 metre (m/s) ile saniyede 1,5 metre ortasında değişir. Sayı söylemenin pratikte bir manası olmayabilir. Buna bir mana vermek için şöyle diyelim, 800 metre hür sitilde bir olimpik yüzücü, azamî suratında lakin saniyede 1,8 metre yüzebiliyor. Bizim konuştuğumuz da ona denk akıntı suratları.”
Bu akıntıların tabana değil açığa hakikat çektiğini belirten Beji, insanların panikleyip direndiğinde yorulduğu için yüzeyde kalamadıklarını, bu yüzden boğulma tehlikesi yaşadıklarını ve ölümlerin meydana geldiğini söyledi.
Prof. Dr. Beji, çeken akıntının tespitine ait, “Bunun en kolay yolu, şayet kıyının bir bölgesinde nispeten suyun renginin değiştiğini, bulanıklaşıp mesela kum, çamur üzere denizin açığına hakikat bir bölge görürseniz, o yüzde 90 çeken akıntıdır. Bu akıntı tabandaki kumları, çamurları kaldırmış dışarıya gerçek taşıyor. O nedenle de suyun rengi değişmiştir. ” bilgisini verdi.
Bu bölgelerden uzak durulması gerektiğini vurgulayan Beji, şu ihtarlarda bulundu:
“O bulanık bölgeyi görüyorsanız, mutlaka denize o civardan girmeyin, en azından uzağından girin. Ancak varsayalım ki bunu tespit edemediniz, bir biçimde girdiniz ve bu akıntıya kapıldınız. Bu çok süratli bir akıntı, 1,5 ila 2 metre bölü saniye ortasında bir akıntı suratı var burada. O kadar kuvvetli bir akıntı. Buna karşı direnmek anlamsız. ‘Kapıldık, gidiyoruz, geri dönmeye çabalayalım.’ dediğimiz anda bu imkansız. Bu direnmeyi yaptığımız vakit yoruluyoruz. Yorulursak da sonuçta su üzerinde duramaz hale geliyoruz ve boğulma meydana geliyor. Burada yapılacak birinci iş direnme değil, akıntıyla bir arada gitmek ve su üzerinde durmaya çalışmak. Akıntının kuvvetine nazaran sizi 40-50 hatta yüzlerce metre açığa atabilir. Zayıfladığı anda geri dönmüyoruz, sağa yahut sola yüzüp öteki bir yerden çıkacağız. Yapılması gereken bu.”
Akıntıya kapılan kişinin denize giren başka vatandaşlar tarafından kurtarılmaya çalışılması sırasında çok daha fazla boğulma olayı yaşanabildiğine dikkati çeken Beji, “Peki ne yapılabilir? Öncelikle kesinlikle cankurtaran olan bölgelerde denize gireceğiz. Bu olmuyorsa da yanımızda şişme bir şeyler olsun. Birisi akıntıya kapıldı, açığa hakikat gidiyor. Kıyıdakiler onun gerisinden girip onu kurtarmaya çalışmak yerine simit üzere bir şey atmaya çalışsın ki su üzerinde durabilsin.” diye konuştu.
Rüzgarlı havalarda, denizde kırılan dalgaların oluştuğu ve çeken akıntının meydana geldiği durumlarda plajların kapatılması gerektiğinin altını çizen Beji, riskli bölgelere çeken akıntıya ait ikaz levhaları asılmasını önerdi.
Kilyos’taki Kısırkaya plajında iki yıldır cankurtaranlık yapan Eren Can Yıldırım, hafta içi çok ağır olmasa da hafta sonu 15-20 bin kişinin ağırlandığını, buranın bölgede fiyatsız hizmet veren tek plaj olduğu için çok fazla tercih edildiğini söyledi.
Ekip arkadaşlarıyla koordineli bir biçimde devriye halinde plaja gelen vatandaşların can güvenliğini sağlamaya çalıştıklarını ve açılmamaları için ikazlarda bulunduklarını aktaran Yıldırım, havanın fırtınalı olduğu durumlarda ise Kaymakamlık kararıyla denize girişlerin yasaklandığını kaydetti.
Plajda rip akıntısına sıklıkla rastladıklarını belirten Yıldırım, “Özellikle bu bölge Karadeniz kıyısı ve rip akıntısının ağır yaşandığı bir bölge olduğu için bu çeşit boğulma hadiseleri çok oluyor. Bu durumda gerekli ekipmanlarla denize girip boğulma tehlikesi yaşayan kişiyi sudan çıkartıyoruz. Bu cins hadiselerde birden fazla vakit jet ski kullanıyoruz zira tehlikeli oluyor. Bizim de akıntıdan kaynaklı kıyıya dönmemiz zorlaşıyor.” tabirlerini kullandı.
Boğulma hadiselerinde denize giren öbür şahısların müdahale etmesinin çok yanlış olduğunu, kurtarmak için gidenlerin de boğulma tehlikesi geçirebildiğini ve işlerinin zorlaştığını lisana getiren Yıldırım, denizde açılmamaları ve ikazları dikkate almaları için vatandaşları uyardı.
Yıldırım, bu yaz boyunca boğulma tehlikesi atlatan birçok kişiyi kurtardıklarını lakin mevtle sonuçlanan bir olayla karşılaşmadıklarını bildirdi.
Plajda 4 yıldır cankurtaran olarak misyon yapan Yusuf Şimşek, uzunluk hizasında yüzülse bile rip akıntısının açığa hakikat çekebilecek kuvvette olduğunu belirtti.
Rip akıntısında boğulma tehlikesi yaşandığı durumlara süratli bir biçimde müdahale ettiklerini anlatan Şimşek, “Can kemerimiz var, su yüzeyinde tutuyor. Bunu boğulma tehlikesi yaşayan bireye veriyoruz. Akıntı şayet çok ağırsa jet ski geliyor, onunla kıyıya çekiyoruz. Değilse biz de arkadaşlarla birlikte cankurtaran kemeriyle yüzerek kıyıya çıkıyoruz.” diye konuştu.
Kısırkaya Plajı’nın çok tehlikeli olduğuna dikkati çeken Şimşek, vatandaşlara, “Gelmeden evvel kesinlikle dalganın, rüzgarın durumuna baksınlar o denli gelsinler.” ikazında bulundu. (AA)