YUNANİSTAN – “Peki ya güç? Gaz ve elektrik fiyatları artmaya devam edecek mi? Kışı nasıl atlatacağız? Avrupalılar ne diyor?”
Bunlar haftalardır Yunanistan’da konuştuğum herkes tarafından bana sorulan sorular. Meğer aylar öncesine kadar bana sorulan tüm sorular Türkiye ve askeri çatışma riski hakkındaydı.
Yunanistan’da iklim çok değişti, beşerler güç fiyatlarının arttığını görünce dehşete düşüyorlar, yaklaşan kıştan korkuyorlar, gelecekleri için endişeleniyorlar. Hasebiyle Türkiye, insanları hakikaten ilgilendiren ve Yunanistan’daki bir sonraki seçimleri belirleyecek olan mevzularda gitgide daha aşağılara düşüyor.
Yunan medyası, Ankara’da Yunanistan hakkında yapılan tüm açıklamaları göstermeye devam ediyor ve Türkiye hala haberlerde ve yayınlarda çok üst sıralarda yer alıyor. Fakat bu husus artık Yunan vatandaşları için değerli bir problem değildir.
MRB tarafından 7 Eylül’de yayınlanan bir ankete nazaran, Yunanlıların yüzde 65,8’i esas telaş konusunun artan fiyatlar ve pahalılık olduğunu söylerken, bunu yüzde 8,3 ile Ukrayna’daki savaş ve bunun Yunanistan üzerindeki tesiri, yüzde 6,8 ile işsizlik ve yalnızca yüzde 5 ile Yunanistan-Türkiye münasebetleri takip etmektedir. Son yılların en büyük siyasi skandallarından biri olan siyasetçilerin ve gazetecilerin dinlenmesi bile yalnızca yüzde 2,5 ile çok düşük bir orandadır.
Bu anket, büsbütün tıpkı şeyi gösteren öteki anketleri doğrulamaktadır: Yunanistan’da beşerler, günlük ömürleri konusunda kaygılı ve seçimlere giden yol pahalılıktan geçiyor. Türk-Yunan alakaları ve Türkiye, haberleri izlerken ya da gazeteleri okurken sanıldığı kadar Yunanlıları ilgilendirmiyor.
‘HÜKÜMET İKTİSADA NAZARAN DEĞERLENDİRİLECEK’
Gazete Duvar’a konuşan kamuoyu araştırma şirketi Metron Analysis’in Lideri ve CEO’su Stratos Fanaras’a nazaran toplumsal gündemde üst sıralarda ekonomik problemler yer alıyor. Yunanistan-Türkiye ilgisi üzere başka bahisler ise orta ve düşük seviyede ilgi çekiyor:
“Anketlerden görüyoruz ki halkın gündeminde iktisat, tasa duydukları daimi mevzudur ve hükümet iktisada nazaran değerlendirilecektir. Elbette yurt dışından tehditler geldiğinde hükümete yardımcı oluyorlar lakin bu Yunanistan’a mahsus bir olgu değil, global bir olgu. Tonu Türk-Yunan bağlantıları belirlemiyor, ayrıyeten kelamlı çatışmalar dışında diğer bir şey de yok. Türkiye’nin bu söylemi onlarca yıldır var, yeni bir olgu değil ve Yunanlılar buna alışık. Ayrıyeten, Selanik’te konuşan Başbakan Kiriakos Miçotakis’in kendisi de çatışma düşünemeyeceğini söyledi.”
Fanaras ayrıyeten “Yunanistan’da hiç kimsenin Türk-Yunan ilgilerinde gerginlik olmasını istemediğini” vurguladı.
‘TÜRKİYE, SEÇİM TARTIŞMALARININ BİR KESİMİ OLMAYACAK’
Peki Türk-Yunan problemleri yaklaşan seçimlerde nasıl bir rol oynuyor ve oynayacak? Miçotakis’in Türkiye ile gerginliğe gereksinimi var mı?
“Türkiye, mevcut datalarla ve öteki bir gelişme yaşanmazsa, seçim tartışmalarının bir kesimi olmayacak. Elbette vatansever siyaset için her vakit bir yarış vardır. Fakat seçimleri belirleyecek olan gündem Türk-Yunan gündemi değil, diğer bir gündemdir” diyor Stratos Fanaras:
“Ayrıca, Yunanistan hareket gerektiren bahisleri gündeme getirmiyor, Yunanistan hiçbir şey talep etmiyor, Türkiye’nin bilakis Atina’nın tavrı saldırgan değil savunmacı, bu nedenle hükümetin muhakkak bir harekette bulunması beklenmiyor ve muhalefetin hükümeti hareket eksikliği nedeniyle eleştirmesine müsaade vermiyor.”
Stratos Fanaras’ın görüşü, Yunanlıların yüzde 63,6’sının önümüzdeki seçimlerde oylarını etkileyecek bahsin fiyat artışları ve pahalılık olduğunu söylediğini kaydeden son MRB anketi tarafından da doğrulanmaktadır. Bunu yüzde 7,1 ile işsizlik, yüzde 6,1 ile Ukrayna’daki savaş ve Yunanistan’a tesiri takip ederken, Yunanistan-Türkiye alakaları yalnızca yüzde 5,8’de kalmaktadır. Son yılların en büyük siyasi skandallarından biri olan telefon dinleme konusu bile yüzde 5,1 üzere çok düşük bir oranda kalmıştır.
Stratos Fanaras, Yunan seçmenlerin tavır ve zihniyetinin son yıllarda değiştiğine ve bugün hükümetleri değerlendirirken, örneğin güç fiyatlarının doğruluğu konusunda, memleketler arası boyutu önemli bir biçimde dikkate aldıklarına inanıyor: “Seçmenler kendi gereksinimlerine nazaran hareket ediyor, örneğin süpermarketlerdeki fiyatların her gün arttığını gördüklerinde çok endişeleniyorlar lakin milletlerarası boyutu da dikkate alıyorlar ve hükümeti direkt eleştirmiyorlar.”
‘MİÇOTAKİS KRİZİ KIŞKIRTACAK ATILIMLAR YAPMIYOR’
Gazete Duvar’a konuşan Skai TV ve «Ta Nea» analisti, gazeteci Pavlos Tsimas ise şu değerlendirmelerde bulundu:
“Gerginlik elbette hükümete yardımcı oluyor zira ulusal kriz sendromu işe yarıyor ve beşerler hükümet etrafında toplanıyor. Fakat Miçotakis’in bu türlü bir krize neden olması düşünülemez. Şayet Türkiye ile bir kriz yaşanırsa bu hükümet için anketler bakımından olumlu olacaktır zira pahalılık üzere başka kıymetli sıkıntılar bir kenara bırakılacaktır. Lakin hükümetin kendisinin bir krizi provoke etmeye çalışması nitekim düşünülemez, hiçbir Yunan başbakanı buna cüret edemez. Miçotakis’in gerginliği sürdürmek için bir şey yaptığını görmüyorum. Medyada bir sorun haline geldiğinde bu katiyen ona yardımcı oluyor fakat bunu kışkırtacak ya da sürdürecek ataklar yapmıyor.”
Dahası, MRB datalarına nazaran, Türkiye ile yaşanan gibisi görülmemiş tansiyonlar Yeni Demokrasi (ND)’nin küçük ancak kademeli zayıflamanın dinamiklerini değiştirmiş üzere görünmüyor. Kasım 2021’den Eylül 2022’ye kadar ND’ye verilen takviye yüzde 32,3’ten yüzde 28,6’ya düşerken SYRIZA’ya verilen takviye yüzde 22,5’ten yüzde 22,2’ye geriledi. Fakat ortalarındaki fark yüzde 9,8’den yüzde 6,4’e düşmüştür.
Stratos Fanaras’a nazaran, “anketlerimiz, hudut bölgeleri ve adalardaki Yunan-Türk sorunlarına ve mülteci meselesine karşı daha büyük bir hassaslık kaydediyor. Lakin, Türkiye konusunda, Makedonya meselesinin tahliline ait mutabakata karşı açıkça daha uzlaşmacı bir tavır sergileyen ND ile SYRIZA seçmenleri ortasında rastgele bir fark görmüyoruz.”
“Miçotakis’in vatansever telaffuzlara Tsipras’tan daha hassas bir seçmen tabanı olduğu kesin fakat SYRIZA hükümetteyken ve hatta milliyetçi Kammenos’la uzun bir müddet boyunca Miçotakis’in bugün yaptığından farklı bir şey yapmadı. Yine başbakan olması halinde de Türkiye konusunda farklı bir şey yapacak üzere görünmüyor” diyen Pavlos Tsimas, “Tsipras hükümetteyken Makedonya’yı çözme kararı almıştı ve bu nedenle Yunanistan-Türkiye sıkıntısında hareket alanı yoktu. Mitsotakis bugün bir atılım yapmak ve diyalog kurmak istiyor lakin mutlaka seçimler periyodunda değil ve Türkiye’de bir muhatap olması koşuluyla ki bugün bu türlü bir muhatap yok” diye konuştu.