*Fehmi Koru
Kıraç ailesinde kendisini yazılarıma konuk ettiğim birinci kişi İnan Kıraç değildi. Uzun yıllar Koç Holding’in en zirve yöneticisi olarak misyon yaparken 1990’lı yılların başında aniden kendisini emekliye ayırmış -ve şimdilerde 95 yaşını sürdüren- Can Kıraç bir periyot ilgimi çekmişti.
Emekliye ayrılan Can Beyefendi, çeşitli mecmualardan şahsen kestiği fotoğraf ve fotoğraflardan ‘kolaj’ adı verilen çeşitte çalışmalar yapıp onları tanıdıklarıyla paylaşarak kendisini meşgul etmekteydi.
Herkes bir gün emekli olur, Koç Holding’in zirve yöneticisi de emekli olmuşsa bu neden yadırgansın?
Başkaları üzere ben de bu türlü düşünürken siyasetin içinden görüşlerine bedel verdiğim bir dostum enteresan bir senaryoyu benimle paylaştı.
Turgut Özal’ın cumhurbaşkanlığına gitmesiyle Anavatan Partisi erkenden zayıflamış, siyasi yasağı referandumla halk tarafından kaldırılmış Süleyman Demirel daha evvel kurdurduğu Doğru Yol Partisi’nin başında meydan meydan dolaşmaya başlamıştı.
Elinde tuttuğu ve adını ‘Koskotas dosyası’ adını verdiği kağıtları sallayan Demirel, hedefini “Özal’ı Çankaya’dan göndermek” olarak ilan etmişti.
DYP iktidar olacak, başbakanlığa gelecek Demirel başka her işi bırakıp Özal’ı cumhurbaşkanlığından uzaklaştıracaktı.
Kamuoyu bu gelişmelerle meşgulken, dostum, Demirel’in zihnindeki senaryonun daha kıymetli bir detayı olduğu argümanını kulağıma fısıldadı.
“Süleyman Beyefendi Çankaya üzerine uyguladığı baskıyla Özal’ı yıldırıp sahneye çekme, ondan boşalacak adrese de Can Kıraç’ı gönderme hesabının içinde” demekteydi dostum. Ona nazaran, “Vehbi Koç, uzun yıllardır yanında bulunmuş ve aileden biri saydığı Can’ını Demirel’e ödünç vermekteydi.”
Koç ailesinin damadı İnan Kıraç’ın ismi da yeniden tıpkı dost tarafından şöyle tanıtıldı: “Bu denklemde kıymetli kişi İnan Kıraç’tır; Can Bey’e hürmet duyar Demirel ancak İnan Bey’i dinler.”
İş dünyasından ve Demirel ile DYP’ye yakın isimlerden senaryonun hakikat olabileceğine dair bilgiler derledikten sonra, 11 Eylül 1991 günü, gazetede “Demirel’in cumhurbaşkanı adayı” başlıklı yazımla mevzuyu kamuoyuyla paylaştım.
Medyamız mevzuyu kıymetli buldu. Şimdi özel televizyonlar periyodu başlamadığı için yazdıklarımı gazeteler ve siyaset yüklü mecmualar işlediler. Ben de yazdığımın gerçeği yansıttığı savımı sonuna kadar sürdürdüm.
Gazetelerin en büyük reklam kaynağı olan Koç Holding sessiz kalmayı yeğledi.
O güne kadar ortalarında önemli rekabet bulunan ve gazetelerinde birbirleriyle alenen hengame eden iki medya kümesinin –Hürriyet ve Sabah’ın- patronlarının Can Kıraç tarafından bir sofrada buluşturulduğu ve o yemekten kardeş kardeş ayrıldıkları da tekrar benim tarafımdan kamuoyuna duyuruldu.
Can Kıraç, cumhurbaşkanlığı adaylığı konusu kendisine soru olarak yöneltildiğinde, iddiayı ciddiye almaz bir edayla karşılıklar veriyor, gönderdiği iletilerde kendisini gündeme taşıdığım için bana teşekkür etmeyi de ihmal etmiyordu.
Ancak emeklilik keyfini sürdüren yaşlı birinin herkesle baş bulması üzere bir tavırla…
Can Kıraç’ın Demirel tarafından cumhurbaşkanı olarak düşünüldüğüne dair birinci yazım 11 Eylül (1991) tarihinde çıktı; kendisi tam bir ay sonra, 10 Ekim 1991’de gönderdiği epey nazik mektupla adaylıkta gözü olmadığını bana bildirene kadar husus tartışılmaya devam etti.
Mektubunda “Kendisini kıymetli hissetmesini sağladığım için” bana teşekkür ediyordu Can Bey…
Gerçeklerin kesinlikle ortaya çıkmak üzere bir huyu vardır.
Nitekim, ortadan uzun yıllar geçtikten sonra, 2017 yılında, Can Kıraç, benim ta 1991 yılında yazılarıma mevzu ettiğim “Demirel’in cumhurbaşkanı adayı olma” senaryosunu şahsen kendisi ifşa etti.
Gazeteci Mehmet Gündem’le 90 yıllık anılarını yayınlanmak üzere paylaştığı ve sonradan ‘Eldivensiz Adam’ ve ‘Antika Adam’ adlı iki ciltte toplanmış ırmak söyleşisinde…
Anlatımına nazaran, Süleyman Demirel kendisini aramış ve teklifini şahsen iletmiş:
“Partinin vitrinini güzelleştiriyorum, Tansu Çiller Hanım ortamıza katıldı, seni de bekliyorum ve sana başkanlık teklif ediyorum.”
Teklif sonrasında yaşananları da anlatıyor Can Kıraç:
“Bu teklif karşısında nasıl şaşırdığımı ve sevindiğimi varsayım edemezsiniz. Şaşkınlığımı belirli etmeden Süleyman Beyefendiye benim için ne biçim bir ‘başkanlık’ düşündüğünü sorma hamaseti bile göstermiştim! O da bana, ‘Can Beyefendi kardaşım, seni ya Meclis Lideri ya da Cumhurbaşkanı yapmayı düşünüyorum!’ diyerek şaşkınlığımı bir kat daha arttırmıştı.
Heyecandan neredeyse küçük dilimi yutacaktım! Bu teklifin altında ne var sanki diye düşünürken, Süleyman Demirel konuşmasını şöyle sürdürmüştü: ‘Meclis Lideri olmak için milletvekili seçimini kazanmak gereklidir. Cumhurbaşkanlığı için Meclis dışından da seçilmek mümkündür! Kararı sana bırakıyorum ve güzel bahtlar diliyorum!’. Artık benim seçim sonuçlarını beklemekten diğer dermanım kalmamıştı.”
Demirel’in teklifini ciddiye almış ve Rahmi Koç’un “Bir yıl daha kal” tavsiyesine karşın apar topar Koç Holding’teki vazifesini bırakmış.
Peki, ya daha sonra… Neden teklif hayata geçmemiş, neden cumhurbaşkanı olamamış?
Onu da anlatıyor:
“Seçimler yapılmış, Süleyman Demirel, Erdal İnönü’yle ‘olağanüstü koalisyonunu’ kurmuş, ben de Ankara’dan haber beklemeye başlamıştım… Ses seda çıkmayınca Demirel’i ben aramıştım. Süleyman Beyefendi mahcup bir eda içinde bana şunları söylemişti:
‘Biliyorsun biz tek başımıza iktidar olamadık. Dün dündür, bugün bugündür! Binaenaleyh, senin başkanlığın için bir müddet daha beklememiz gerekecektir. Sabırlı olmanı bekliyorum. …
Durumu Sayın İnönü’yle görüşürken bana şöyle bir açıklama yaptı: ‘Can Kıraç hâlâ ülkemizin tarımla kalkınacağını savunuyor, biz ise kalkınmanın endüstriyle gerçekleşeceğini sav ediyoruz. Bu açık görüş ayrılığı varken Sayın Kıraç’ın cumhurbaşkanlığını parti teşkilatıma kabul ettiremem!’.
Erdal İnönü’nün bu haklı itirazı karşısında köşeme çekilmekten öteki dermanım kalmıyordu…”
Ben ise, bu satırları okuyana kadar, Can Kıraç’ın cumhurbaşkanlığına ısrarlı yazılarımla kendimin mani olduğumu düşünüyordum.
Meğer Erdal İnönü engellemiş, Can Bey’e göre…
O gün bugündür, senaryonun, Koç Grubu’nu ve bu arada Can Kıraç’ın kıymetli bir ögesi olduğu güç odağını yanına çekmek hedefiyle irtibatlı olduğunu düşünmüşümdür.
İnan Kıraç’ın da ağabeyinin yaşadığı o olaydan sonra her değerli olayın içinde olsa bile gölgede kalmayı bilhassa tercih ettiğini…
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.